Xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu thường là xét nghiệm được chỉ định đầu tay của nhiều bác sĩ. Đây là một xét nghiệm có chi phí thấp, dễ thực hiện, giúp tầm soát, đánh giá một số bệnh lý như: bệnh thận, bệnh tiểu đường, bệnh gan,… Trong bài viết này Medi Health Care xin gửi tới Quý bạn đọc các hướng dẫn cơ bản trong cách đọc kết quả xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu.
Tổng phân tích nước tiểu là một xét nghiệm thường quy (thường được sử dụng).
1. Tại sao xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu được sử dụng nhiều:
- Chi phí xét nghiệm nước tiểu không nhiều.
- Nước tiểu chứa nhiều thông tin về chức năng chuyển hóa chủ yếu của cơ thể.
- Nước tiểu là mẫu xét nghiệm có sẵn và dễ lấy.
- Xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu được sử dụng trong các bệnh đái tháo đường, nhiễm ceton, đái nhạt, bệnh gan, mật, thận, bệnh viêm đường tiết niệu, đái máu… phát hiện sớm ngộ độc thai nghén.
2. Sự hình thành nước tiểu
Nước tiểu được hình thành liên tục từ thận. Nó là sản phẩm dịch lọc của huyết tương từ đường, amino acid, nước và các chất khác, chủ yếu nhờ sự chuyển hóa của cơ thể được tái hấp thu lại. Quá trình sinh lý tạo nước tiểu tại thận rất phức tạp, mỗi ngày trung bình có khoảng 170,000 ml dịch lọc huyết tương chuyển thành 1,200 ml nước tiểu.
3. Ý nghĩa của các chỉ số trong xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu
– Tỷ trọng (SG: specific gravity) – Trị số bình thường: 1,015 – 1,025.
- Tăng: Nhiễm khuẩn, giảm ngưỡng thận, bệnh lý ống thận. Xơ gan, bệnh lý gan, tiểu đường, nhiễm (keton) do tiểu đường, tiêu chảy mất nước, ói mửa, suy tim xung huyết.
- Giảm: viêm thận cấp, suy thận mạn, viêm cầu thận, viêm đài bể thận.
– Bạch cầu (LEU) – Bình thường: Âm tính
- Bạch cầu trong nước tiểu xuất hiện trong: nhiễm khuẩn thận, nhiễm trùng nước tiểu, nhiễm trùng không có triệu chứng, viêm nội tâm mạc do vi khuẩn.
– Nitrit (NIT) – Bình thường: Âm tính
- Nitrit trong nước tiểu xuất hiện trong: nhiễm khuẩn thận, nhiễm khuẩn nước tiểu, viêm nội tâm mạc, nhiễm khuẩn nước tiểu không triệu chứng.
pH – Trị số bình thường: 4,8-7,4
- pH nước tiểu tăng trong nhiễm khuẩn thận (tăng hoặc có lúc giảm), suy thận mạn, hẹp môn vị, nôn mửa.
- pH nước tiểu giảm trong nhiễm ceton do đái đường, tiêu chảy mất nước.
– Hồng cầu (ERY): Bình thường: Âm tính
- Hồng cầu xuất hiện trong nước tiểu khi: viêm thận cấp (ung thư thận, bàng quang, sỏi thận, sỏi tiền liệt tuyến), viêm cầu thận, xung huyết thận thụ động, hội chứng K Wilson, hội chứng thận hư, thận đa nang, viêm đài bể thận, đau quặn thận, nhiễm trùng niệu, nhiễm khuẩn nước tiểu, nhiễm khuẩn nước tiểu không có triệu chứng, xơ gan viêm nội tâm mạc bán cấp, cao huyết áp có tan huyết ngoại mạch thận, tan huyết nội mạch có tiêu hemoglobin.
– Protein (PRO): Bình thường: Âm tính
- Protein xuất hiện trong nước tiểu khi: viêm thận cấp, bệnh thận do đái tháo đường, viêm cầu thận, hội chứng suy tim xung huyết, K Wilson, cao huyết áp ác tính hội chứng thận hư, bệnh thận đa nang, viêm đài bể thận, bệnh lý ống thận, cao huyết áp lành tính, viêm nội tâm mạc bán cấp.
– Glucose (GLU): Bình thường: Âm tính
- Glucose xuất hiện trong nước tiểu khi: giảm ngưỡng thận, bệnh lý ống thận, đái tháo đường, viêm tuỵ, glucose niệu do chế độ ăn uống.
– Thể ceton (KET: ketonic bodies) – Bình thường: Âm tính
- Thể ceton xuất hiện trong nước tiểu khi: nhiễm ceton do đái tháo đường, tiêu chảy mất nước, nôn mửa.
– Bilirubin (BIL) – Bình thường: Âm tính
- Xơ gan, bệnh lý gan, vàng da tắc mật (nghẽn tắc một phần hoặc toàn phần, viêm gan do virus hoặc do ngộ độc thuốc, K đầu tụy, sỏi mật).
– Urobilinogen (UBG) – Bình thường: Âm tính
- Xơ gan, bệnh lý gan, viêm gan do nhiễm khuẩn, virus, huỷ tế bào gan, tắc ống mật chủ, K đầu tụy, suy tim xung huyết có vàng da.
– Soi cặn nước tiểu
- Phát hiện các tế bào, trị niệu, … trong viêm nhiễm thận, đường tiết niệu, sỏi đường tiết niệu,…
4. Xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu có cần chuẩn bị gì?
Trước khi thực hiện xét nghiệm nước tiểu, không được ăn các loại thực phẩm có thể khiến nước tiểu đổi màu như củ cải đường, quả mâm xôi và đại hoàng. Đừng tập thể dục quá mức trước khi làm xét nghiệm.
Những người đang ở trong chu kỳ kinh nguyệt hoặc gần bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt nên thông báo cho bác sĩ để chờ tới lần xét nghiệm sau.
Nhiều loại thuốc, kể cả thực phẩm bổ sung chức năng, cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm nước tiểu. Do đó trước khi làm xét nghiệm người bệnh có thể được yêu cầu tạm ngừng sử dụng các loại thuốc này.
5. Lời kết
Các kết quả bất thường trong xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu phản ánh rất nhiều tình trạng bệnh lý của cơ thể, vì vậy người bệnh cần nói chuyện với bác sĩ để có thể nhận được các tư vấn cần thiết. Người bệnh không nên tự đọc và suy luận kết quả xét nghiệm của mình.
Nếu bạn có thắc mắc gì hoặc cần tư vấn thêm về xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu, bạn có thể liên hệ số Hotline của Medi Health Care: 093.179.5050. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn.
